Mục lục
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 số 41/2024/QH15 đã được thông qua tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội thứ XV. Theo đó từ ngày 1/7/2025 Luật sẽ có hiệu lực, chế độ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) được điều chỉnh, bổ sung và cải thiện hơn rất nhiều so với Bộ luật cũ. Đây là một trong những chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động và tạo sự ổn định xã hội.
1. Một số thông tin chung về Bảo hiểm xã hội
- Khái niệm:
Bảo hiểm xã hội là một dạng bảo hiểm do Nhà nước tổ chức nhằm đảm bảo thu nhập và quyền lợi của người lao động trong trường hợp họ gặp các rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thai sản, thất nghiệp và nghỉ hưu. BHXH giúp người lao động và gia đình họ có nguồn thu nhập thay thế khi không thể làm việc do các lý do ngoài ý muốn.
- Hình thức đóng BHXH:
Hiện nay, hệ thống BHXH ở Việt Nam bao gồm hai loại hình chính là Bảo hiểm bắt buộc và tự nguyện. Dưới đây là thông tin chi tiết về đối tượng tham gia, mức đóng và quyền lợi của mỗi loại hình.
| BHXH Bắt Buộc | BHXH Tự nguyện | |
| Đối tượng tham gia |
| Người lao động tự do, người làm việc trong lĩnh vực phi chính thức hoặc không có hợp đồng lao động |
| Mức đóng |
| Người tham gia BHXH tự nguyện có thể tự lựa chọn mức đóng phù hợp với khả năng tài chính. Mức đóng tối thiểu thường được tính bằng 22% mức thu nhập hàng tháng, tối thiểu bằng mức lương cơ sở |
| Quyền lợi |
|
|
- Hồ sơ và thủ tục đăng ký BHXH
Người lao động và người sử dụng lao động cần lập hồ sơ đăng ký tham gia BHXH. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ như hợp đồng lao động, giấy khai sinh (đối với chế độ thai sản), giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH và các giấy tờ liên quan khác. Thủ tục đăng ký BHXH có thể được thực hiện trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc qua cổng thông tin điện tử.
- Thời gian giải quyết chế độ BHXH
Theo quy định, thời gian giải quyết các chế độ BHXH không quá 20 ngày làm việc đối với chế độ hưu trí và tử tuất, và không quá 15 ngày đối với các chế độ khác. Người lao động có thể nhận trợ cấp BHXH qua tài khoản ngân hàng hoặc qua bưu điện.
>>> Có thể bạn quan tâm: Điểm mới về chế độ kế toán hành chính sự nghiệp tại Thông tư số 24/2024/TT-BTC
2. Điểm mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 số 41/2024/QH15
- Trợ cấp hưu trí xã hội và hệ thống BHXH đa tầng
Luật BHXH 2024 đã bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội vào hệ thống bảo hiểm xã hội, giúp hình thành mô hình BHXH đa tầng. Điểm nổi bật là việc giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội xuống 75 tuổi so với mức 80 tuổi trước đây. Điều này giúp giảm áp lực tài chính cho người cao tuổi không có lương hưu hoặc không đủ điều kiện nhận trợ cấp BHXH hàng tháng.
Đặc biệt, đối với những người thuộc diện hộ nghèo hoặc hộ cận nghèo, sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 70 tuổi, giảm thêm 5 năm so với quy định chung. Điều này giúp mở rộng phạm vi bảo vệ cho những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội.
- Gia tăng quyền lợi cho người lao động chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu
Một điểm mới quan trọng khác là quy định về trợ cấp hàng tháng cho người lao động chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu. Nếu người lao động đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đóng đủ số năm tối thiểu (chưa đủ 15 năm) hoặc chưa đủ 75 tuổi để nhận trợ cấp hưu trí xã hội, họ có quyền bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục nhận các quyền lợi khác, thay vì nhận BHXH một lần.
Trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng này, người lao động sẽ được ngân sách nhà nước chi trả bảo hiểm y tế (BHYT), giúp họ duy trì quyền lợi về y tế khi chưa có lương hưu chính thức.
- Giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm
Một trong những thay đổi được mong chờ nhất là việc giảm điều kiện thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm để được hưởng lương hưu. Điều này giúp tăng cơ hội cho người lao động tiếp cận lương hưu, đặc biệt là đối với những người có thời gian tham gia BHXH không liên tục hoặc những người lớn tuổi.
Việc giảm thời gian đóng tối thiểu này còn giúp thu hút thêm lao động tham gia hệ thống BHXH và giảm áp lực về mặt thời gian đóng bảo hiểm.
- Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Luật BHXH 2024 cũng mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đến các nhóm người lao động mới như: Chủ hộ kinh doanh đăng ký kinh doanh; Người lao động không trọn thời gian; Người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương; Người lao động hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố.
Điều này giúp bao phủ nhiều nhóm đối tượng lao động hơn, đặc biệt là các nhóm có tính chất công việc không ổn định, tăng khả năng bảo vệ quyền lợi xã hội cho họ.
- Bổ sung chế độ ốm đau và thai sản cho nhóm không chuyên trách
Những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã trước đây chỉ được hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, với Luật BHXH mới, họ sẽ được bổ sung thêm quyền lợi về ốm đau và thai sản, đảm bảo rằng nhóm này có thể hưởng đủ các quyền lợi bảo hiểm như những lao động khác.
- Chế độ thai sản trong BHXH tự nguyện
Lần đầu tiên, Luật BHXH 2024 đưa ra quy định về chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện. Khi đáp ứng đủ điều kiện, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được nhận trợ cấp thai sản 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra, do ngân sách nhà nước đảm bảo. Quy định này giúp khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện và hưởng thêm quyền lợi mà trước đây họ không có.
- Mở rộng bảo vệ cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài
Luật BHXH 2024 cũng bổ sung các quy định để bảo vệ quyền lợi của người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Thời gian đóng BHXH của các đối tượng này sẽ được tính chung để xét điều kiện hưởng BHXH, giúp họ duy trì quyền lợi bảo hiểm bất kể làm việc ở đâu.
- Tăng cường hiệu quả quản lý và đầu tư quỹ BHXH
Luật mới đã mở rộng danh mục đầu tư quỹ BHXH và các phương thức đầu tư, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng quỹ BHXH. Điều này giúp tăng cường tính bền vững tài chính của hệ thống BHXH, đồng thời đảm bảo lợi ích lâu dài cho người tham gia.
- Giao dịch điện tử và đơn giản hóa thủ tục
Một trong những điểm tiến bộ khác là quy định về giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, giúp giảm bớt thủ tục hành chính và tăng cường tính tiện lợi cho người lao động và doanh nghiệp. Điều này giúp cải thiện hiệu quả thực hiện và giảm thời gian xử lý hồ sơ bảo hiểm.
- Thay đổi mức lương cơ sở bằng mức tham chiếu
Luật BHXH 2024 thay thế khái niệm mức lương cơ sở bằng mức tham chiếu để tính mức đóng và mức hưởng các chế độ BHXH. Mức tham chiếu sẽ được điều chỉnh dựa trên sự tăng trưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng, đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với tình hình thực tế.
Tham khảo: baohiemxahoi.gov.vn
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi an sinh xã hội tại Việt Nam, đồng thời đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp
>>> Tham khảo: Phân hệ quản lý Nhân sự - Tiền lương – BHXH BRAVO
