6 tháng đầu năm, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tiếp tục tăng nóng. Trong bối cảnh rủi ro nền kinh tế gia tăng, doanh nghiệp khó khăn khi cần tiếp cận vốn vay ngân hàng nên hình thức phát hành trái phiểu càng được đẩy mạnh. Tuy nhiên, liệu “cuộc chơi” này có dành cho nhà đầu tư nhỏ lẻ?
Theo số liệu thống kê gần đây của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), 6 tháng đầu năm nay đã có 130 doanh nghiệp thực hiện phát hành trái phiếu với giá trị hơn 156,3 tỷ đồng, chiếm gần 70% tổng giá trị đăng ký phát hành, với kỳ hạn phát hành bình quân là 3,93 năm. So với cùng kỳ năm 2019, tổng giá trị phát hành tăng gần 50%, đưa tổng lượng TPDN lưu hành ước tính khoảng 783.000 tỷ đồng, tương đương 12,8% GDP lũy kế 12 tháng gần nhất.
Diễn biến tăng ‘”nóng” của kênh đầu tư này đã được nhắc đến khá nhiều trong thời gian qua, không chỉ trên thị trường sơ cấp, mà tại thị trường thứ cấp thì TPDN cũng sôi động hơn nhiều. Cụ thể, theo một báo cáo gần đây của Công ty Chứng khoán SSI, lượng TPDN niêm yết trên HSX đã tăng từ 14.200 tỷ đồng (2017) lên gần 36.000 tỷ đồng (30/6/2020), tương ứng tỷ lệ tăng bình quân 45% / năm.
Trước tình trạng này, những cảnh báo về thị trường đã liên tiếp được đưa ra gần đây. Cụ thể, từ tháng 8/2019, Ngân hàng Nhà nước đã có công văn gửi đến các NHTM trong nước yêu cầu kiểm soát rủi ro trong đầu tư TPDN. Tiếp đó, tháng 11/2019 và tháng 5/2020, Bộ Tài chính cũng đã có khuyến nghị tới doanh nghiệp, nhà đầu tư khi phát hành và cung cấp dịch vụ TPDN.
Mới đây nhất, Bộ Tài chính một lần nữa đưa ra khuyến cáo đối với thị trường TPDN, cảnh báo các nhà đầu tư cần tiếp cận đầy đủ thông tin, phân tích và đánh giá kỹ những rủi ro có thể gặp khi đầu tư trái phiếu và chỉ mua khi đã nắm kỹ thông tin.
Nếu như những năm trước đây, khi phát hành trái phiếu, các doanh nghiệp thường chỉ nhắm đến các nhà đầu tư tổ chức; thì trong ba năm trở lại đây, khách hàng quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn trong lượng mua vào lại là các nhà đầu tư cá nhân.
Từ thực tiễn trên, nhiều doanh nghiệp đã chia nhỏ thành các đợt với nhiều mã trái phiếu để bán cho nhà đầu tư cá nhân dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, khác với các nhà đầu tư tổ chức vốn có kinh nghiệm dày dặn, hệ thống đánh giá, phân tích trong khoản đầu tư này, các nhà đầu tư nhỏ lẻ hiện nay mua TPDN phần lớn ham lãi suất cao và thiếu các đánh giá rủi ro cần thiết. Hơn nữa, các công ty chứng khoán tư vấn và bảo lãnh phát hành trái phiếu cho doanh nghiệp đã tận dụng khá tốt cơ sở khách hàng là các nhà đầu tư chứng khoán để chào bán và phân phối lại. Trong khi đó, các ngân hàng cũng tích cực tham gia “cuộc chơi” khi tận dụng kênh phân phối và cơ sở khách hàng tiền gửi để phân phối TPDN đã mua vào trước đó.
Thêm vào đó, khi mà lãi suất hấp dẫn hơn nhiều và việc nhiều doanh nghiệp cam kết mua lại trước hạn, đã khiến các nhà đầu tư cá nhân trở nên “yên tâm” vì nghĩ rằng những đánh giá rủi ro của các món hàng này đã có các tổ chức trên thực hiện, dẫn đến không ngại ngần móc hầu bao, rút tiền gửi ngân hàng để tham gia đầu tư.
Dù vậy, cũng cần lưu ý rằng, với tình hình kinh doanh khó khăn hiện nay sẽ ảnh hưởng đến khả năng mua lại trái phiếu trước hạn theo cam kết. Bởi vậy mà Bộ Tài chính yêu cầu doanh nghiệp phải có biện pháp thực hiện đầy đủ, đúng hạn các cam kết với nhà đầu tư, bao gồm cả cam kết mua lại trái phiếu trước hạn.
Về phía các nhà đầu tư cũng cần tìm hiểu kỹ năng lực của tổ chức trung gian phân phối trong việc thực hiện cam kết mua lại trước hạn trái phiếu và mức phí phải chịu. Với nhiều trường hợp, mức phí bán lại trái phiếu trước hạn có thể ăn mòn phần chênh lệch với lãi suất tiền gửi. Đồng thời, trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, trái chủ là đối tượng được thanh toán sau cùng, nếu như trái phiếu này không có tài sản bảo đảm.
Theo DNSG
Có thể bạn quan tâm:
>> Những doanh nghiệp niêm yết có lợi nhuận sau thuế cao nhất quý I/2020
