Thị trường bán lẻ (TTBL) Việt Nam đang định hình lại “lối chơi” mới, nổi bật trong đó là xu hướng khai thác sự đặc thù của từng phân khúc thị trường, tăng tính trải nghiệm đối với khách hàng, tinh giản hệ thống.
Một thị trường không dễ tính
Năm 2019 vừa qua, thị trường bán lẻ (TTBL) đã chứng kiến các vụ mua bán, sáp nhập (M&A) giữa các doanh nghiệp bán lẻ nhiều nhất từ trước đến nay. Nổi bật là vụ mua lại toàn bộ chuỗi siêu thị Auchan Reatil (Pháp) của Saigon Co.op vào tháng 6/2019; hoạt động thâu tóm Z-Mart (tháng 4/2019), Shop & Go (4/2019) và Queenland Mart (9/2019) của Vincommerce; hay như VinMart, VinMart+, VinEco bị thâu tóm bởi Masan.
Cùng với đó, năm 2019 nhiều doanh nghiệp nước ngoài thất bại đã buộc phải rút lui khỏi cuộc chơi tại TTBL Việt Nam (Metro, Auchan, Casino Group, Parkson…), hoặc chỉ duy trì hoạt động cầm chừng (7-Eleven, GS25…).
Thực tế diễn ra như trên đã hoàn toàn trái ngược với những đánh giá và dự báo vài năm trước đó về khả quan của TTBL Việt Nam là đầy tiềm năng, nhiều dư địa tăng trưởng, phù hợp với đa dạng loại hình… Điều này cũng chứng tỏ TTBL Việt Nam không còn dễ tính như trước, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của các DN bán lẻ nước ngoài tại Việt Nam do không am hiểu thị trường.
>> Quản lý bán hàng tốt chìa khóa thành công cho các doanh nghiệp
Đặc thù của thị trường bán lẻ Việt Nam
Sự đa dạng về văn hóa, vùng miền lãnh thổ là nguyên nhân khiến TTBL Việt Nam không thuần nhất như các thị trường khác, trong khi mỗi thị trường theo vùng đều có đặc thù riêng. Và, tại thị trường theo vùng đó lại phân chia ra nhiều khu vực và thị trường nhỏ lẻ khác.
Ví dụ như TTBL miền Bắc và miền Nam mang 2 đặc tính khác nhau, khu vực nông thôn và thành thị cũng có những điểm khác biệt. Bởi vậy, để đạt được độ phủ rộng khắp các tỉnh thành, đòi hỏi doanh nghiệp bán lẻ phải có sự hiểu biết nhất định về vùng miền, địa phương, cũng như đưa ra một chiến lược phát triển toàn diện làm sao cho đáp ứng được đa dạng tất cả nhu cầu khách hàng. Đây là điều các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài không làm được.
Cho nên, hầu hết doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài khi vào Việt Nam đều gặp khó khăn để phát triển mạng lưới và khi mà càng mở rộng thì càng tiêu tốn chi phí, dẫn đến thua lỗ.
Nhìn vào hệ thống bán lẻ của doanh nghiệp nội (được đánh giá là còn ăn nên làm ra hiện nay), điều dễ nhận ra là các DN này biết cách tiếp cận và khai thác tính đặc thù của từng phân khúc thị trường. Thay vì đầu tư ồ ạt hướng đến thị trường chung rộng lớn như trước đây, một số doanh nghiệp bán lẻ đã đi sâu tìm hiểu để cho ra các dịch vụ và sản phẩm có tính địa phương hóa, gồm sở thích, nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng, xây dựng ra danh mục hàng hóa cung ứng phù hợp.
Bên cạnh đó, yếu tố trải nghiệm trong quá trình mua sắm của khách hàng (hình thức mua sắm mới lạ, sáng tạo, thu hút) cũng được các DN bán lẻ chú ý nhiều hơn, nhằm giữ chân các “thượng đế” trung thành với hệ thống của mình.
>> Bán lẻ trong các chuỗi cửa hàng – Bài toán chưa bao giờ dễ dàng
Định hình xu hướng cho thị trường bán lẻ
Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR) cho biết năm 2020 sẽ định hình lại lối chơi của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam với các thay đổi quan trọng. Cụ thể, các doanh nghiệp bán lẻ sẽ tinh gọn và tinh chỉnh mô hình tại các thành phố lớn, mở rộng thị trường ra các vùng nông thôn (hiện vẫn còn khá mỏng và chưa được khai thác nhiều).
Hiện nay, người tiêu dùng có xu hướng trải nghiệm mua sắm và yếu tố tiện lợi. Nếu các siêu thị không có gì mới, khách hàng sẽ chuyển sang chỗ khác. Nếu chỗ khác đó đáp ứng tốt nhu cầu trải nghiệm mua sắm, họ sẽ không quay lại chỗ cũ nữa.
Sự tiện lợi và tính trải nghiệm cũng sẽ là ưu tiên hàng đầu các doanh nghiệp bán lẻ, trong khi kênh bán lẻ truyền thống vẫn giữ đà tăng trưởng ổn định. Tổng hợp từ các thống kê cho thấy, năm 2019 trong 19 nhóm ngành hàng lớn nhất của tiêu dùng nhanh, kênh truyền thống vẫn giữ mức tăng trưởng ổn định 6-10%. Sự tăng trường khá đồng đều giữa các nhóm ngành hàng, cũng như bản thân kênh truyền thống tăng trưởng mạnh ở nhóm các cửa hàng vừa và nhỏ sẽ là cơ sở vững chắc để tin rằng năm 2020 sẽ tiếp tục là năm tăng trưởng tốt của kênh truyền thống.
Điểm sáng nhất của kênh này cũng là nhóm cửa hàng chuyên doanh và bách hóa lớn. Và trong xu thế tiêu dùng mới, khách hàng có xu hướng tìm kiếm các cửa hàng chuyên phục vụ đa dạng theo chiều sâu một số chủng loại sản phẩm đặc thù nào đó, đã kích thích nhiều mô hình chuyên doanh ra đời cùng với dịch vụ bán hàng đa dạng.
Theo nghiên cứu, có 2 lý do mất khách phổ biến là do khách hàng có xu hướng trải nghiệm mua sắm và yếu tố tiện lợi. Người mua hàng thường thích các trải nghiệm mới, do đó nếu các siêu thị không có gì mới khách hàng sẽ chuyển sang chỗ khác. Nếu chỗ khác đó đáp ứng tốt nhu cầu của họ, họ sẽ không quay lại chỗ cũ nữa. Vậy nên 2020 sẽ là năm ưu tiên cho trải nghiệm mua sắm tại điểm bán.
Các khảo sát đều cho thấy, hầu như tất cả khách hàng đều đi theo mô hình đa kênh (multi – channel), vừa có đại siêu thị (hypermarket), vừa có siêu thị (supermarket), siêu thị nhỏ (minimart) và cả cửa hàng tiện lợi (convenience stores – CVS). Một người tiêu dùng bình quân ghé thăm 6-7 kênh bán hàng/năm, nghĩa là nếu nhà bán lẻ nào đó không có nhiều mô hình, sẽ phải chia sẻ hoặc mất luôn khách hàng vào tay đối thủ. Cho nên các doanh nghiệp bán lẻ phải hoàn thiện mô hình bán lẻ đa kênh để tối đa hóa hiệu quả thị trường.
Theo Tạp chí tài chính
Có thể bạn quan tâm:
>> Kiến thức: 7 xu hướng tiêu dùng đương đại
