Khái niệm định mức nguyên vật liệu – BOM trong quản lý sản xuất được thiết lập để tối ưu hiệu quả trong việc sử dụng nguyên vật liệu, bảo trì và lập kế hoạch mua hàng. Đối với doanh nghiệp sản xuất kiểm soát tốt được tất cả các vấn đề trên sẽ giúp quá trình sản xuất duy trì ổn định và đạt năng suất tối đa. Bài viết này BRAVO sẽ cung cấp tới bạn đọc những thông tin hữu ích về mọi khía cạnh của BOM trong quản lý sản xuất, làm sao để cho doanh nghiệp có thể áp dụng hiệu quả nhất.
1. Khái niệm định mức nguyên vật liệu – BOM trong sản xuất
Định mức nguyên vật liệu – BOM trong quản lý sản xuất là danh sách thống kê nguyên vật liệu đầu vào của doanh nghiệp có thể là nguyên vật liệu thô, thành phần và linh kiện để đáp ứng việc duy trì và vận hành sản xuất.
Số liệu BOM là cơ sở, căn cứ quan trọng theo dõi, đánh giá, tính toán và lập kế hoạch những yếu tố quan trọng cho quá trình sản xuất như việc tiêu thụ nguyên vật liệu, lập kế hoạch mua hàng, kế hoạch dự trữ hàng tồn kho; tính toán chi phí giá thành sản phẩm… Từ đó doanh nghiệp sẽ có tính toán trong mối quan hệ làm việc với các nhà cung ứng một cách phù hợp.
2. Các loại BOM trong quản lý sản xuất hiện nay
Căn cứ theo mục đích sử dụng trong quản lý, định mức nguyên liệu (BOM) được phân thành 5 loại như sau:
Manufacturing Bill of Materials (mBOM)
Khi doanh nghiệp cần hiển thị tất cả các bộ phận và lắp ráp cần thiết để thiết kế một sản phẩm hoàn chỉnh thì cần phải dùng đến mBOM. mBOM là một loại BOM phổ biến, phụ thuộc vào độ chính xác của số lượng các bộ phận được đặt hàng trong quá trình sản xuất, giúp cho bộ phận mua hàng có thể duy trì lịch trình tối ưu để đặt hàng.
Engineering Bill of Materials (eBOM)
eBOM còn được gọi với tên gọi khác là BOM kỹ thuật được xây dựng trong giai đoạn thiết kế sản phẩm. Số liệu của eBOM được xác định theo bản thiết kế của nhóm kỹ thuật. Thông qua bản thiết kế, kỹ thuật viên có thể xác định được mối quan hệ của eBOM với một sản phẩm hoàn chỉnh.
Production BOM
BOM sản phẩm liệt kê các thành phần lắp ráp cấu thành nên một sản phẩm hoàn chỉnh. Đó là những thông tin về giá cả, mô tả, số lượng và các đơn vị đo lường liên quan.
Single-Level BOM
Các bộ phận được sử dụng trong quá trình sản xuất sẽ được Single-Level BOM liệt kê theo thứ tự. Nhược điểm của loại BOM này là không sử dụng cho sản phẩm phức tạp quá nhiều cấp, vì nó chỉ cho phép lên số liệu một cấp độ con trong các thành phần, lắp ráp và vật liệu.
Multi-Level BOM
Multi-Level BOM ra đời để khắc phục nhược điểm của Single-Level BOM. Multi-Level BOM có xu hướng được sử dụng cho những công trình phức tạp có nhiều cấp độ khác nhau.
3. Các thành phần trong định mức nguyên vật liệu (BOM)
Nhằm đảm bảo nhiệm vụ quản lý sản xuất, BOM cần bao gồm các yếu tố sau đây:
- Cấp BOM;
- Số bộ phận;
- Tên bộ phận;
- Mô tả;
- Số lượng mặt hàng sử dụng;
- Đơn vị đo lường;
- Ghi chú của BOM;
- Giai đoạn: áp dụng với các sản phẩm có vòng đời dài.
4. Ý nghĩa và vai trò của BOM trong sản xuất
BOM đảm nhiệm một vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất của mỗi doanh nghiệp. Khi xây dựng một cấu trúc BOM hoàn chỉnh người dùng có thể dễ dàng đánh giá được số liệu chi tiết và thông số kỹ thuật của từng mặt hàng, sản phẩm.
- BOM giúp nhà quản lý lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực chính xác
- BOM hỗ trợ lập kế hoạch và duy trì quy trình sản xuất liền mạch, nhất quán
- BOM đề xuất giúp nhà quản lý đưa ra các cải tiến liên tục và quyết định sáng suốt.
- BOM trợ giúp quản lý hàng tồn kho hiệu quả và chính xác
5. Cách xây dựng và quản lý BOM sản xuất hiệu quả
Mặc dù nhận thấy những hiệu quả mà định mức nguyên vật liệu mang lại là rất lớn, xong không phải nhà quản lý hay doanh nghiệp nào cũng dễ dàng thiết lập được số liệu này một cách chính xác và tối ưu. Dưới đây là 5 nguyên tắc mà nhà quản lý sản xuất có thể tham khảo và tuân thủ để xây dựng và quản lý BOM sản xuất một cách hiệu quả.
- Xác định thông tin thành phần rõ ràng và chi tiết: Nhà quản lý cần xác định cụ thể số lượng thành phần trong BOM. Mỗi thành phần phải xác định chi tiết về mô tả, số bộ phận, số lượng, đơn vị, giai đoạn… để tránh các hiểu lầm phát sinh trong quá trình sản xuất.
- Xây dựng cấu trúc định mức nguyên vật liệu chuẩn hóa: Để có thể phân cấp các thành phần trong BOM thì yêu cầu nhà quản trị sản xuất phải xây dựng một cấu trúc định mức đồng nhất.
- Quản lý thay đổi và kiểm soát phiên bản: Nhà quản lý có thể đặt hệ thống kiểm soát phiên bản mạnh mẽ để ghi nhận các thay đổi và sửa đổi trong BOM. Điều này giúp ngăn ngừa sai sót và đảm bảo rằng mọi người trong tổ chức đang làm việc với thông tin mới nhất.
- Tăng cường tính hợp tác liên phòng ban: một nguyên tắc quan trọng trong BOM đó là sự liên kết và kế thừa dữ liệu liên phòng ban. Bởi vậy vai trong của nhà quản trị cần có chiến lược thúc đẩy sự giao tiếp và hợp tác giữa các bộ phận như kỹ thuật, mua hàng, sản xuất và kế toán. Đây là yếu tố cần thiết để doanh nghiệp có thể đạt được mục tiêu chung một cách thuận lợi, hạn chế việc phát sinh những vướng mắc do thông tin không được chia sẻ.
- Ứng dụng hệ thống ERP hoặc các phần mềm hỗ trợ khác vào công việc xây dựng và quản lý BOM: hiện nay hầu hết các doanh nghiệp đều lựa chọn việc ứng dụng các phần mềm quản lý BOM chuyên dụng hoặc hệ thống giải pháp ERP tổng thể để có thể quản lý dữ liệu BOM một cách hiệu quả. Phương án này giúp loại bỏ thời gian, nhân lực cho thao tác nhập liệu thủ công, đồng bộ và tự động hóa toàn bộ dữ liệu doanh nghiệp trên một hệ thống nâng cao hiệu quả và năng suất quản lý.
6. Nguyên tắc thiết lập và quản lý BOM trên phân hệ Quản lý sản xuất BRAVO
Phân hệ Quản lý sản xuất là một trong những phần hành quan trọng trong Giải pháp phần mềm quản trị doanh nghiệp tổng thể (BRAVO ERP-VN). Liên quan đến việc thiết lập và quản lý BOM sản xuất trên phân hệ này sẽ có một số thông tin nổi bật mà người dùng cần nắm được như sau:
Việc khai báo định mức nguyên liệu (BOM) và công đoạn sản xuất:
- Phần mềm cho phép người dùng có thể khai báo định mức nguyên liệu cho từng công đoạn, sản xuất hoặc đơn hàng. Bên cạnh đó cũng có thể khai báo BOM nhiều cấp và khai báo các nguyên liệu thay thế trong BOM.
- BRAVO ERP-VN hỗ trợ khai báo nhanh bằng tính năng sao chép định mức từ sản phẩm khác hoặc import dữ liệu từ file excel.
- Đối với BOM có ngày hiệu lực, phần mềm hỗ trợ quản lý đăng ký BOM theo thời hạn.
Tính nhu cầu vật tư dựa vào định mức nguyên vật liệu:
Dựa trên các số liệu BOM quản lý sản xuất, nguyên vật liệu tồn kho và dự kiến nguyên vật liệu nhập kho từ người dùng khai báo, hệ thống sẽ tự động tính toán về nhu cầu nguyên vật liệu đáp ứng cho kế hoạch sản xuất để đảm bảo số liệu nguyên vật liệu tồn kho duy trì ở mức an toàn theo quy định.
Hỗ trợ dữ liệu tính giá thành dựa trên việc kế thừa dữ liệu các BOM sản xuất: Định mức nguyên liệu cùng với các nghiệp vụ nhập xuất, thống kê hao hụt sản xuất sẽ giúp cho việc tính giá thành của Bộ phận tài chính kế toán thực hiện nhanh chóng và chính xác.
Cùng với khả năng kiên kết, kế thừa dữ liệu từ các modules khác như “Quản lý kho”, “Mua hàng”, “Kiểm soát chất lượng”, “Bán hàng” và “Kế toán: việc áp dụng phân hệ quản lý sản xuất BRAVO không chỉ giúp doanh nghiệp đánh giá và đảm bảo chất lượng vật tư hàng hóa mà còn phục vụ tính giá thành sản phẩm, hỗ trợ lên chiến lực kinh doanh.
>>> Có thể bạn quan tâm: Cách tính định mức nguyên vật liệu sản xuất chính xác và nhanh chóng
